Ze heeft er na 25 jaar een punt achter gezet. Anneke Hogeveen ontwierp al die tijd de kostuums voor het berne-iepenloftspul. Ze leverden haar drie Gouden Gurbes op.
Wanneer het berne-iepenloftspul is begonnen, daarover verschillen de meningen. In elk geval werd in 1989 het stuk Ring fan Arwen opgevoerd, in Jorwert. ,,Doe wie ik der noch net by’’, zegt Anneke Hogeveen in haar tuin in Gytsjerk. Twee jaar later volgde Paksoké en daarmee maakte zij haar debuut als kostuumontwerpster.
Ze rolde er heel toevallig in, vertelt ze. ,,Dat wie wol in moai ferhaal. Myn dochter Marijke wurde yn maart 1982 berne yn it sikehûs. Grytsje Reitsma lei dêr doe ek, mei har soan Tjeerd Jochum. We hienen it hiel gesellich dy wike en wy binne befreune bleaun.’’ Reitsma was betrokken bij het iepenloftspul in Jorwert. ,,Yn 1990 belle sy my mei in plan. Oft ik de klean foar it berne-iepenloftspul ûntwerpen woe...’’
Toneel is haar met de paplepel ingegoten. ,,Heit spile en regissearre ek. Ik haw wol mei him op it podium stean, want sels haw ik ek spile yn it doarpstoaniel fan Trynwâlden en it iepenloftspul fan Burgum. Myn mem fûn it wol leuk om te sjen, mar hie der fierder niks mei.’’
Foto Kees Westra
In de tijd dat Reitsma haar vriendin vroeg, naaide Hogeveen vooral confectiekleding. ,,Ik fûn it hiel spannend en haw der wol in wike oer neitocht. Mar ‘nee’ sizzen is maklik, dus ik haw it dochs probearre. Foar in kear.’’ Dat was haar eerste gedachte, voor een keertje. Maar ze vond het leuk, en er volgden nog een paar voorstellingen in Jorwert: Minous en Erik en Kromke. ,,Ik stelde myn fertrek út, earst nei fiif jier.’’
Elk jaar in december, januari kregen de medewerkers het script te lezen en kon het creatieve proces beginnen. ,,It oerliz, it tinken... Yn februaris begûn ik dan.’’
Het berne-iepenloftspul kwam op eigen benen te staan, los van Jorwert. De organisatie verhuisde naar Winsum, waar werd gespeeld op het kaatsveld van Frisia Avé. ,,It wie in hiel iepen plak, en it wie der kâld. Boppedat spruts it stik my doe net sa oan.’’ De locatie kon het jaar erop worden verruild voor de pastorietuin in Easterwierrum en daarmee vond het berne-iepenloftspul voor lange tijd zijn thuis.
Hogeveen dacht nog maar even niet aan vertrek. ,,Wêrom soe ik stopje mei wat ik leuk fûn?’’ Jaar na jaar bedacht ze weer kleding voor bijna veertig kinderen. Het aantal uitdossingen kon wel oplopen naar een veelvoud daarvan als er kostuumswissels nodig waren. ,,We hawwe wolris rûn de 150 kostuums sitten.’’ Ze kreeg hulp van ouders, moeders veelal, die voor hun deelnemend kind een pakketje patroondelen ontvingen om zelf in elkaar te zetten. Dat lukte de een beter dan de ander en soms dacht ze wel eens ‘help, sa woe ik it net’.
Foto Kees Westra
Haar werk voor het berne-iepenloftspul gaf haar andere ingangen in de toneelwereld. Ze deed er klussen bij, voor Tet Rozendal of Leny Dykstra bijvoorbeeld. Of voor het toneel van Gytsjerk. ,,Fan it ien kaam it oar, mar altiid eigen kostuumontwerp, noait besteande klean.’’ Bijvoorbeeld een galajurk van jutezakken, die Wieke de Haan droeg bij de presentatie van haar boek Echt mooi. Aansluitend op het thema van het boek – pure schoonheid zonder Photoshop of make-up – wilde ze laten zien dat je er in eenvoudig jute goed uit kon zien. En ook gedeputeerde Anita Andriesen hulde ze eens in een pak van aardappelzakken ter gelegenheid van de Bildtse Aardappelweken.
Hogeveen bleef nog langer plakken, want ze genoot vooral elke keer als ze haar fantasie de vrije loop kon laten, zoals voor Oz, Koning fan Katoren, Erjiteilân en Peter Pan. In 2009 won ze (samen met Jan Eric Valkema voor de vormgeving) haar eerste Gouden Gurbe – voor Spegelspreuk, naar het gelijknamige Friestalige kinderboek van Lida Dykstra. ,,Ik haw ek oan it boek meiwurke.’’ Ze kleedde de hoofdpersonen van het verhaal, die vervolgens werden gefotografeerd in scènes uit het boek. Foto’s die er door een speciale nabewerking bijna getekend uit zagen.
Foto Kees Westra
Na twintig jaar – in 2010 – kreeg ze een Gouden Gurbe, als een soort oeuvre-prijs. Dat was het jaar van Peter Pan. Het duurde tot 2014 voor ze weer in de prijzen viel, voor Bern de baas. ,,Dêr wie ik doe ekstra bliid mei, want dy kostuums hie ik allegear sels makke.’’ Ze maakte ervoor gebruik van oud repertoire, lapjes die haar zus voor haar breide en afvalmateriaal als plastic en fietsbanden. ,,Elk kostuum hong ik op myn paspop en dan paste ik oft ik dêr de mouwen fan it iene jaske oan hingje soe of dochs wat oars... Dat koe ik net goed útlizze oan oaren.’’
En toen kwam het 25-jarig bestaan. In Easterwierrum waren de voorbereidingen voor een reünie en een feest in volle gang. ,,Doe tocht ik... ‘dit is wol in moai momint’, 25 jier. Moast dochs in kear stopje. En dan kinst einigen mei in feestje.’’ Ze nam afscheid met ovationeel applaus.
Haar taak is overgenomen door Wolly Prins en Jeltsje Dykstra. Hogeveens oeuvre hing in een oud schoolgebouw in Wyns, dat ze deelde met Ant Koning. Door het overlijden van Koning moesten de kostuums verhuizen. Ze hangen nu elders in het dorp op een zolder van een boerderij. ,,Dat is wol jammer’’, vindt ze.
Maar ze is een nieuwe weg ingeslagen. ,,Ik haw sels Oe Griis skreaun foar it jubileum fan tonielgroep Sabeare. It wie basearre op de film Grease, mar it is net mear itselde ferhaal. Ik haw it mear nei de Trynwâlden taskreaun. Tryntsje en Rypke hawwe sân soannen, dy’t bygelyks nammen hawwe dy’t ferwizje nei de doarpen yn de gemeente: Oene, Tyte, Rypke...’’ Het stuk werd goed ontvangen en smaakt naar meer.
Met ontwerpen en naaien is ze ook nog lang niet klaar. Haar werkkamer – een omgebouwde slaapkamer – ziet er uit als een ontplofte lapjesmand. Want ze is druk met het samenstellen van boekentassen voor de bibliotheek. ,,Dêr komt in boekje yn en attributen dy’t yn dat boekje stean, om mei te buortsjen.’’ Het is net als in het verleden, toen ze ook wel eens met heel haar hebben en houwen haar toevlucht moest nemen tot dit atelier. ,,Dat joech wolris in stoffige bende.’’ Ze geeft een hoofdknikje naar man Kees, die binnen zit. ,,Dêr kinne wy beiden wol mei omgean.’’
